Hinweis zu Hausübung VII, Aufgabe H::2: Gammaitis

Solche algebraischen Identitäten kann man zwar mit Programmen wie Maple nicht einfach beweisen, aber natürlich leicht überprüfen. Dies sei hier am Beispiel der Dirac gamma-Matrizen vorgeführt.

> with(linalg):

> unprotect(gamma);

ACHTUNG: Maple kann keine hochgestellten Indizes. Im allgemeinen sind alle Indizes hier als obere Indizes zu verstehen!

Die Pauli-Matrizen zusammen mit der 2x2 Identität:

> sigma[0] := matrix(2,2,[ 1, 0, 0, 1]);
sigma[1] := matrix(2,2,[ 0, 1, 1, 0]);
sigma[2] := matrix(2,2,[ 0,-I, I, 0]);
sigma[3] := matrix(2,2,[ 1, 0, 0,-1]);

sigma[0] := matrix([[1, 0], [0, 1]])

sigma[1] := matrix([[0, 1], [1, 0]])

sigma[2] := matrix([[0, -I], [I, 0]])

sigma[3] := matrix([[1, 0], [0, -1]])

Die 4x4 Identität und die Minkowski-Metrik in unserer Konvention:

> eins := matrix(4,4,[1,0,0,0,0,1,0,0,0,0,1,0,0,0,0,1]);

> eta := matrix(4,4,[1,0,0,0,0,-1,0,0,0,0,-1,0,0,0,0,-1]);

eins := matrix([[1, 0, 0, 0], [0, 1, 0, 0], [0, 0, ...

eta := matrix([[1, 0, 0, 0], [0, -1, 0, 0], [0, 0, ...

Die Dirac-Matrizen in der hier zu untersuchenden Darstellung:

> gamma[0] := matrix(4,4,[ 0, 0, 1, 0,
0, 0, 0, 1,
1, 0, 0, 0,
0, 1, 0, 0]);
gamma[1] := matrix(4,4,[ 0, 0, 0, 1,
0, 0, 1, 0,
0,-1, 0, 0,
-1, 0, 0, 0]);
gamma[2] := matrix(4,4,[ 0, 0, 0,-I,
0, 0, I, 0,
0, I, 0, 0,
-I, 0, 0, 0]);
gamma[3] := matrix(4,4,[ 0, 0, 1, 0,
0, 0, 0,-1,
-1, 0, 0, 0,
0, 1, 0, 0]);

gamma[0] := matrix([[0, 0, 1, 0], [0, 0, 0, 1], [1,...

gamma[1] := matrix([[0, 0, 0, 1], [0, 0, 1, 0], [0,...

gamma[2] := matrix([[0, 0, 0, -I], [0, 0, I, 0], [0...

gamma[3] := matrix([[0, 0, 1, 0], [0, 0, 0, -1], [-...

Ausrechnen von gamma^5 :

> gamma[5] := evalm(I*gamma[0]&*gamma[1]&*gamma[2]&*gamma[3]);

gamma[5] := matrix([[-1, 0, 0, 0], [0, -1, 0, 0], [...

Ausrechnen von gamma^`0`*gamma^k*gamma^`0` . Durch Vergleich mit gamma^k sieht man, daß dies in der Tat genau (gamma^k)^`+` ist:

> gamma[0,`+`] := evalm(gamma[0]&*gamma[0]&*gamma[0]);
gamma[1,`+`] := evalm(gamma[0]&*gamma[1]&*gamma[0]);
gamma[2,`+`] := evalm(gamma[0]&*gamma[2]&*gamma[0]);
gamma[3,`+`] := evalm(gamma[0]&*gamma[3]&*gamma[0]);

gamma[0,`+`] := matrix([[0, 0, 1, 0], [0, 0, 0, 1],...

gamma[1,`+`] := matrix([[0, 0, 0, -1], [0, 0, -1, 0...

gamma[2,`+`] := matrix([[0, 0, 0, I], [0, 0, -I, 0]...

gamma[3,`+`] := matrix([[0, 0, -1, 0], [0, 0, 0, 1]...

Test, ob auch wirklich (gamma^k)^`+` = (gamma^k)^(-1) ist:

> evalm(gamma[0]&*gamma[0,`+`]);
evalm(gamma[1]&*gamma[1,`+`]);
evalm(gamma[2]&*gamma[2,`+`]);
evalm(gamma[3]&*gamma[3,`+`]);

matrix([[1, 0, 0, 0], [0, 1, 0, 0], [0, 0, 1, 0], [...

matrix([[1, 0, 0, 0], [0, 1, 0, 0], [0, 0, 1, 0], [...

matrix([[1, 0, 0, 0], [0, 1, 0, 0], [0, 0, 1, 0], [...

matrix([[1, 0, 0, 0], [0, 1, 0, 0], [0, 0, 1, 0], [...

Die Matrix gamma^5 erfüllt offenbar gamma^5 = (gamma^5)^`+` `` = (gamma^5)^(-1) :

> evalm(gamma[5]&*gamma[5]);

matrix([[1, 0, 0, 0], [0, 1, 0, 0], [0, 0, 1, 0], [...

Die Operatoren PI[`+`] = (1+gamma^5)/2 und PI[`-`] = (1-gamma^5)/2 sind Projektoren, erfüllen also PI = PI^`+` `` = PI^2 :

> PI[`+`] := evalm(1/2*(eins+gamma[5]));
evalm(PI[`+`]^2);
PI[`-`] := evalm(1/2*(eins-gamma[5]));
evalm(PI[`-`]^2);

PI[`+`] := matrix([[0, 0, 0, 0], [0, 0, 0, 0], [0, ...

matrix([[0, 0, 0, 0], [0, 0, 0, 0], [0, 0, 1, 0], [...

PI[`-`] := matrix([[1, 0, 0, 0], [0, 1, 0, 0], [0, ...

matrix([[1, 0, 0, 0], [0, 1, 0, 0], [0, 0, 0, 0], [...

Definition von Kommutator und Antikommutator:

> Com := (A,B) -> evalm(A&*B - B&*A);

> ACom:= (A,B) -> evalm(A&*B + B&*A);

Com := proc (A, B) options operator, arrow; evalm(`...

ACom := proc (A, B) options operator, arrow; evalm(...

Wenn man will, kann man testen, ob die oben definierten gamma -Matrizen auch wirklich {gamma^k, gamma^l} = 2*eta^kl erfüllen:

> ACom(gamma[0],gamma[0]);
ACom(gamma[0],gamma[2]);
ACom(gamma[1],gamma[1]);
ACom(gamma[1],gamma[2]);

matrix([[2, 0, 0, 0], [0, 2, 0, 0], [0, 0, 2, 0], [...

matrix([[0, 0, 0, 0], [0, 0, 0, 0], [0, 0, 0, 0], [...

matrix([[-2, 0, 0, 0], [0, -2, 0, 0], [0, 0, -2, 0]...

matrix([[0, 0, 0, 0], [0, 0, 0, 0], [0, 0, 0, 0], [...

Definition der Matrix Sigma^mn = -gamma^m*gamma^n/4 :

> Sigma := (m,n) -> Com(-1/4*gamma[m],gamma[n]);

Sigma := proc (m, n) options operator, arrow; Com(-...

Ein Beispiel, das Element Sigma^12 , das selbst wieder eine 4x4 Matrix ist:

> Sigma[1,2]=Sigma(1,2);

Sigma[1,2] = matrix([[1/2*I, 0, 0, 0], [0, -1/2*I, ...

Zu überprüfen ist die Behauptung, daß [Sigma^kl, gamma^m] = eta^km*gamma^l-eta^lm*gamma^k... ist. In der Definition der nächsten Funktion muss aber beachtet werden, das Maple Matrix-Indizes immer von eins zählt, weshalb die Indizes der Minkowski-Metrix eta um eins verschoben auftreten.

> check1 := (k,l,m) -> Com(Sigma(k,l),gamma[m])=
evalm(eta[k+1,m+1]*gamma[l] - eta[l+1,m+1]*gamma[k]);

check1 := proc (k, l, m) options operator, arrow; C...

Hier ein paar Beispiele. Es kann passieren, daß Maple null statt einer Null-Matrix zurückliefert, was kein Grund zur Beunruhigung ist:

> check1(1,1,1);
check1(1,2,1);
check1(1,2,2);
check1(1,2,3);

0 = 0

matrix([[0, 0, 0, I], [0, 0, -I, 0], [0, -I, 0, 0],...

matrix([[0, 0, 0, 1], [0, 0, 1, 0], [0, -1, 0, 0], ...

matrix([[0, 0, 0, 0], [0, 0, 0, 0], [0, 0, 0, 0], [...

Nun soll noch [Sigma^mn, Sigma^kl] = eta^mk*Sigma^nl-eta^ml*Sigma... berechnet werden:

> check2 := (k,l,m,n) -> Com(Sigma(m,n),Sigma(k,l))=
evalm(eta[m+1,k+1]*Sigma(n,l)
- eta[m+1,l+1]*Sigma(n,k)
- eta[n+1,k+1]*Sigma(m,l)
+ eta[n+1,l+1]*Sigma(m,k));

check2 := proc (k, l, m, n) options operator, arrow...
check2 := proc (k, l, m, n) options operator, arrow...

Ein Beispiel:

> check2(0,1,0,2);

matrix([[-1/2*I, 0, 0, 0], [0, 1/2*I, 0, 0], [0, 0,...

Man kann auch überprüfen, daß die Sigma -Matrizen die Form Sigma^jk = I/2*epsilon^jkl*matrix([[sigma^l, 0], [0... für j,k=1,2,3 bzw. Sigma^`0k` = 1/2*matrix([[-sigma^k, 0], [0, sigma^k... haben:

> Sigma(2,3), evalm(I/2*sigma[1]);

matrix([[0, 1/2*I, 0, 0], [1/2*I, 0, 0, 0], [0, 0, ...

> Sigma(0,3), evalm(I/2*sigma[3]);

matrix([[1/2, 0, 0, 0], [0, -1/2, 0, 0], [0, 0, -1/...

>